Amstelland-Meerlanden – De lucht in de streek is in 2023 opnieuw schoner geworden. Dat blijkt uit het recente jaarlijkse onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) naar de hoeveelheid stikstofdioxide en fijnstof in de lucht. Inwoners van Uithoorn, Aalsmeer, Ouder-Amstel, Amstelveen en Haarlemmermeer ademen gemiddeld minder vervuilende stoffen in dan in eerdere jaren. Daarmee wordt op sommige plekken de Europese norm gehaald, maar de advieswaarde van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is nog buiten bereik.
Fijnstof zijn minuscule deeltjes die in de lucht zweven. Ze ontstaan bijvoorbeeld bij landbouw, industrie, houtstook en verkeer. Omdat ze diep in de longen kunnen doordringen, zijn ze schadelijk voor de gezondheid. Stikstofdioxide is een gas dat ontstaat bij verbranding van brandstoffen, vooral in verkeer, en kan luchtwegen irriteren. Het RIVM meet jaarlijks in opdracht van de overheid hoeveel van deze stoffen in de lucht zitten en vergelijkt die met gezondheidsnormen, zodat gemeenten kunnen ingrijpen als dat nodig is.
Stikstofdioxide onder EU-norm
De hoeveelheid stikstofdioxide is inmiddels in alle vijf gemeenten lager dan de norm die de EU stelt. De grootste daling vond plaats in Uithoorn en Aalsmeer, waar inwoners in 2023 gemiddeld 20 % minder stikstofdioxide inademden dan in 2022. In Amstelveen daalde het met 18 %, in Haarlemmermeer met 17 % en in Ouder-Amstel met 15 %. Over de afgelopen vijf jaar zijn de concentraties in de regio zelfs met 30 tot 36 % afgenomen. De concentraties liggen nog boven de richtlijn van de WHO voor luchtkwaliteit.
Fijnstof nog te hoog in buurgemeenten
Anders is het beeld bij fijnstof (PM10). In drie gemeenten – Amstelveen, Haarlemmermeer en Ouder-Amstel – ligt de hoeveelheid fijnstof nog boven de WHO-richtlijn. In Uithoorn en Aalsmeer wordt de norm inmiddels wél gehaald. Gemiddeld lokaal kunnen er binnen de gemeenten pieken zijn die boven die waardes liggen. En ook hier is een daling zichtbaar: tussen 11 en 13 % minder fijnstof dan een jaar eerder. Over vijf jaar bekeken is er 21 tot 23 % minder fijnstof in de lucht. En dan zijn er ook nog fijnere deeltjes fijnstof (PM2,5) die schadelijker zijn voor de gezondheid. Die zijn in deze studie nog niet meegenomen.
Verschillen binnen de gemeentegrenzen
Volgens het RIVM zijn de cijfers gemiddelden voor de hele gemeente en kan de luchtkwaliteit per locatie sterk verschillen. Dit hangt namelijk af hoe druk het op wegen is bijvoorbeeld. Daar zal de stikstofdioxidegehalte hoger liggen.
Oorzaken en vooruitblik
De daling van de luchtvervuiling in 2023 is deels te danken aan de weersomstandigheden. Door veel wind en regen werden vervuilende stoffen sneller verspreid en verdund. Daarnaast leverden overheden nieuwe of aangepaste gegevens aan over vergunningen bij onder andere veehouderijen, wat ook invloed heeft op de berekeningen.
De verwachting is dat de luchtkwaliteit de komende jaren verder zal verbeteren. Verkeer, industrie en landbouw zullen naar verwachting minder uitstoten. Zo worden oude auto’s langzaam vervangen door schonere voertuigen. Toch waarschuwt het RIVM dat luchtkwaliteitsnormen in de toekomst mogelijk vaker worden overschreden. Dat komt doordat de Europese Unie in 2030 strengere normen invoert voor zowel fijnstof als stikstofdioxide.
